Gezondheid en wetenschap is een website van de overheid die veel objectieve informatie bevat rond allerlei aandoeningen. Hier kan men op een heel toegankelijke manier betrouwbare en gebruiksvriendelijke informatie vinden . Dit in tegenstelling tot het opzoeken via Google waar men vaak ernstige, zeldzame of zelfs fatale aandoeningen weerhoudt op basis van vaak banale symptomen. Ook vind je op deze site commentaar op recente vaak sensationele persberichten, die dan meer in hun juiste context worden geplaatst. In het zoekveld geef je de zoekterm in :vb. autisme. Rechts verschijnen er overzichten en links wat er recent in de pers verscheen rond autisme.
Gezondheid en wetenschap wordt gemaakt door Cebam : het Belgisch centrum voor op evidentie gebaseerde geneeskunde.
Auteur: Luc Dekervel
Kanker in vroeg stadium opsporen.
Vroegtijdig kanker opsporen kan dit wel?
Op de site van kanker.be staat er informatie over testen die mogelijk zijn om kanker in een vroeg stadium op te sporen.
Het gaat hier voornamelijk over borstkanker (onlangs was er terug discussie rond het nut van deze screening en de overdiagnose ; link), dikke darmkanker en baarmoederhalskanker (screening vanaf 25 jaar).
Er is nog altijd veel onzekerheid rond het nut van beeldvorming voor het vroegtijdig opsporen van longkanker.
Ook bloedtesten voor prostaatkanker zijn erg ter discussie gesteld. Er bestaat een bloedtest : PSA die soms wat richtinggevend kan zijn (vooral bij familiale gevallen), maar die test lijdt vaak tot overconsumptie van onderzoeken en onzekerheid..
Algemeen kunnen we stellen dat er voorlopig geen bloedonderzoeken zijn om kanker vroegtijdig op te sporen.
De prostaatwijzer is een keuzehulp om een prostaattest aan te vragen in het bloed. Je kan hem gebruiken bij je huisarts.
Deze test is alleen een ruwe risicobepaling rond de kans op prostaatkanker en kan wel wat van hulp zijn om al dan niet een prostaatkankertest ( PSA) in het bloed te laten uitvoeren.
Vergeten we niet dat bij een normale prostaattest er toch prostaatkanker kan zijn. Van de andere kant is een verhoogde PSA vaak vals verhoogd en kan dit leiden tot onnodige onrust, testen en behandelingen.
Het is mogelijk dat er geen prostaatkanker wordt gevonden bij een verhoogde PSA. Aan de andere kant kan iemand met een “lage” PSA ook prostaatkanker hebben.
Het kan niet worden uitgesloten dat de resultaten verkregen bij toepassing van de Prostaatwijzer op een onjuiste wijze worden geïnterpreteerd. De ontwikkelaars van de Prostaatwijzer accepteren daarvoor geen enkele verantwoordelijkheid. Dus is dit advies nog best te bespreken met de uroloog of huisarts.
Betaalbare gezondheidszorg
De gezondheidszorg staat voor problemen van betaalbaarheid . Er is niet alleen de vergrijzing van de bevolking, maar er is ook een toenemend arsenaal van testen, ingrepen en medicaties die de factuur verzwaren . Denken we maar aan de immunotherapie voor kanker. De prijs voor een QUALY (dit is een levensjaar met goede levenskwaliteit ) moet voor de maatschappij betaalbaar zijn . Soms probeert men daar een bedrag op te plaatsen : een jaar levenskwaliteit mag niet meer dan 40.000 euro kosten . Dit is een moeilijke oefening vooral als de patiënt verschillende pathologieën heeft . Dat er meer ingezet moet worden op preventie is duidelijk. Dat er onnodige uitgaven in de gezondheidszorg zijn is het ook . We hebben nu eenmaal gekozen voor een prestatiegebonden betaling van ons systeem en dit werkt efficiënt,maar heeft ook zijn nadelen. Kijken we maar eens naar het aantal palliatieve patiënten dat niet thuis maar in het ziekenhuis sterft . Dit aantal ligt veel te hoog en dan moeten we hierbij rekening houden met de onderzoeken en kosten die eigen zijn aan een ziekenhuisverblijf. De overheid moet palliatieve thuiszorg duidelijk stimuleren.
Op https://www.gezondbelgie.be/nl/medische-praktijkvariaties zien we de verschillen in de verschillende regio’s van een aantal courante behandelingen . Waarom zijn er in bepaalde landsdelen meer of minder onderzoeken of ingrepen. Onder-of overconsumptie?
Volgende vragen dienen gesteld (in samenspraak met patiënt):
Heb ik werkelijk deze test, behandeling of procedure nodig?
Wat zijn de risico’s of negatieve gevolgen als ik dit uitvoer?
Wat is het mogelijks voordeel?
Wat gebeurt er als ik niets doe?
Dit kan bijvoorbeeld toegepast worden op de screening naar prostaatkanker en borstkanker, het opstarten van cholesterol medicatie, kalkmetingen voor osteoporose … . Meer en meer online keuzehulpen helpen ons mee beslissen.
bron:
Keuzehulpen : https://keuzehulpen.thuisarts.nl/
Indicatoren
Meer en meer wordt geneeskunde transparant en kan de patiënt op basis van allerlei informatie meebeslissen en meedenken aan oplossingen van zijn problemen.
Er is niet alleen het internet waar je via degelijke sites goed informatie kan krijgen . Voorbeelden zijn Thuisarts.nl en gezondheid.be. Nu is er ook de mijn-cozo app waarmee de patiënt (met gebruik van zijn identiteitskaart) een gedeeltelijk overzicht van zijn eigen dossier kan zien.
Ook zijn er reeds kwaliteitsindicatoren beschikbaar en dit wordt waarschijnlijk in de toekomst verder uitgebreid. Er zijn nu reeds kwaliteitsindicatoren voor ziekenhuizen en woonzorgcentra. Straks komen die er nog voor geestelijke gezondheid en ook voor de huisartsen: volgt de huisarts genoeg navorming, werkt hij volgens de beschikbare evidentie, vraagt hij niet te veel onnodige bloedonderzoeken aan, schrijft hij niet te veel antibiotica of kalmeer/slaappillen voor, enz……
Momenteel is er ook de site choosing wisely. Deze is bedoeld om zowel voor zorgverstrekkers als patiënten om overbodige onderzoeken en onnuttige behandelingen te vermijden. Te veel keuze leidt niet noodzakelijk naar een betere. Voorlopig is dit alleen in het Engels beschikbaar. In Nederland is er reeds een site beschikbaar.
In feite komt dit systeem van transparantie de patiënt ten goede en kan dit een uitdaging vormen voor geneesheren en paramedici om praktijkverbeterend te werken.
Een op vier huisartsen ouder dan 65 jaar.
Wereldwijd is er een sterke link tussen een goede eerstelijnszorg en een daling van de sterfte in het algemeen en zeker voor hart- en vaatziekten, kanker (borst, darm en baarmoederhalskanker, melanomen) en kindersterfte . Deze daling is zichtbaar zowel in ontwikkelingslanden als in de geïndustrialiseerde landen. Een opvolging door de huisarts geeft een betere opvolging voor onder andere hartfalen en hypertensie (met minder hospitaalopnames).
Er is zelfs een formule voor: een huisarts meer per 10.000 inwoners geeft een daling van het aantal sterfgevallen van 3,5 op 10.000.
De huisarts besteed dan ook vele uren per dag aan preventie en begeleiding van chronische zieken.
Dit succes van de huisarts komt er niet alleen door medicatievoorschriften die duidelijk impact hebben op de gezondheid, maar ook door persoonlijke adviezen rond levensstijl te adviseren : denk maar aan rookstop , tempering alcoholgebruik, en adviezen rond meer bewegen en vermageren. Ook de persoonlijke band en het gesprek met de huisarts kan de patiënt helpen in zijn dagelijks functioneren.
Het is dan ook wat schrijnend te zien hoe het aantal huisartsen daalt. Blijkbaar zal die trend zich verder doorzetten, als nu al een op de vier huisartsen meer dan 65 jaar is. Werk aan de winkel dus voor onze beleidsmensen .
Gelukkig nieuwjaar
Toasten op 2019
We halen kracht en inspiratie uit vele van onze patiënten. Mensen die ondanks ouderdom, ziekte en beperking niet opgeven en blijven werken aan een draaglijk en respectvol bestaan soms nog met ambitie, vaak met veel waardigheid en kracht, ook al lijkt het bijna tegen beter in.
We toasten ook op alle gezondheidswerkers die er staan voor het groeiend aantal zorgafhankelijke mensen, veelal zonder veel toeters en bellen, vaak met moeite en veel inzet. De maatschappij heeft hen en hun empathie meer en meer nodig.
We hopen dat we de lat niet te hoog leggen ondanks het continu appel van de anderen we hopen dat er meer harmonie mag komen binnen in onszelf en met de mensen rond ons, ondanks alles…..
Gelukkig nieuwjaar.
Huisartsen
Huisartsen die in 1978 afstudeerden hebben een totaal andere geneeskunde gekend en waren dan ook totaal anders dan de huisartsen van vandaag. In 1978 was er plethora ( eigenlijk een teveel volgens de noden van de bevolking). Ieder dorpje had praktisch zijn huisarts, die dan bovendien nog soms veel moeite had om genoeg werk te vinden. Bovendien werd deze toen vooral mannelijke huisarts bijgestaan door een thuiswerkende echtgenote, die veel taken op zich nam : telefoon,administratie, psychologische steun voor patiënten, vaak ook af en toe een handje toesteken bij consultaties….Een manusje van alles dus.
Dit beeld van de huisarts is anno 2018 totaal veranderd. De solo huisarts verdwijnt : zijn echtgenoot of echtgenote gaat uit werken. De patiënt is mondiger geworden, ouder ook en is niet zomaar tevreden met een voorschriftje. De nieuwe arts-patiënt relatie vraagt meer tijd en overleg.
Het individualisme en de eenzaamheid zorgen nu voor meer stress en druk bij de patiënt. Hier komen ziekten van waar geen pasklare oplossingen voor bestaan.
Bovendien is de medische kennis met de digitalisering in een stroomversnelling geraakt en is er meer opzoekingswerk en navorming nodig. Quality time wordt belangrijk en het beroep mag niet ten koste gaan van zichzelf of het gezin. De nieuwe huisarts is ook meer en meer een vrouw Dit zorgt voor andere accenten: onder andere moeder zijn en terzelfdertijd zorgen dat je er bent voor de patiënt en dat je zonder schuldgevoelens naar je gezin kan kijken. De huisarts probeert dan ook in groep samen te werken en evenwichten op alle vlakken te zoeken. Dit vraagt van de patiënt ook een aanpassing en oudere patiënten en artsen kijken wat verwonderd en argwanend naar die andere situatie.
Vooruitgang?
Ons brein wordt misschien wat te veel in beslag genomen door allerlei (buik-)gevoelens, verlangens, voorkeuren maar ook angsten, indrukken dat het gras aan de overkant groener is ……
We denken dat het geluk te vinden is door het najagen en opwekken van aangename sensaties en door de pijn te vermijden. Maar dit continu op de vlucht zijn om pijn te vermijden, dit onweerstaanbaar najagen van steeds anders en meer, maakt ons juist ongelukkig en rusteloos.
Wij zijn meer dan wat onze hersenen voor emoties produceren, we moeten eigenlijk leren los van deze emoties te komen. Onszelf leren kennen, weten hoe we reageren en afstand nemen van wat we zo graag zouden willen, maakt ons minder kwetsbaar. ‘Ken jezelf ‘ was reeds een gekend gezegde in het antieke Griekenland.
Dit betekent wel dat onze basisnoden zoveel mogelijk moeten vervuld worden: als we honger en dorst krijgen moeten we kunnen eten, als we behoefte hebben aan menselijk contact moet dit mogelijk zijn. Medische en sociale zorg moet beschikbaar zijn. Familie en vrienden waar we op kunnen terugvallen verhogen ons welzijn.
Het komt erop neer dat onze te hoge verwachtingen naar de toekomst toe ons kunnen teleurstellen en onze levenskwaliteit kunnen verminderen. Zelfs al hebben we nu reeds veel, het is ons verlangen naar meer dat ons telkens weer beetneemt.
Men beweert dat ons geluksgevoel in de hersenen biologisch op een constant niveau geprogrammeerd is en niet bepaald wordt door wat er allemaal rondom heen gebeurt . Zoals de thermostaat in onze huis staat ons geluksgevoel op een bepaald niveau, en dat niveau is l verschillend van persoon tot persoon .Sommigen zijn geboren met een opgewekte kijk op de wereld, anderen hebben eerder een sombere hersenbiochemie. Bij iedereen kan het niveau van geluk, naargelang de omstandigheden wat variëren naargelang blijde of ongelukkige gebeurtenissen rondom ons, maar onze thermostaat ons geluksniveau keert al vrij snel naar zijn gebruikelijke aangeboren toestand terug.
Samenleving
Mensen die zich eenzaam voelen zijn niet alleen ongelukkiger, maar hebben ook een grotere kans op ziekte en vroegtijdig sterven. Het effect van eenzaamheid zou, voor zover meetbaar , overeenkomen met dat van zwaarlijvigheid of roken.
Contact hebben met anderen leert ons onze vooroordelen te ontdekken en bepaalde gewoontes in vraag te stellen en lijdt tot nieuwe inzichten. Dat is niet alleen zo wanneer we in onze kleine kring naar elkaar luisteren , maar het is ook een houding waardoor we in gesprek gaan met andere culturen. Het betekent een verrijking voor wie zich met vertrouwen maar ook kritisch openstelt voor mensen met andere waarden of levenswijzen.
Zelf voldoende nadenken en ons niet laten leiden door de gemakkelijkste oplossingen is een blijvende opgave . De samenleving kan evolueren naar een concurrentiemaatschappij, maar laat het duidelijk zijn dat samenwerking uiteindelijk meer rendeert. We zijn trouwens op alle domeinen in ons leven in staat te kiezen tussen het model van ‘allen samen ‘of ‘alleen doen we het beter’. Het blijft dus wel altijd een spanningsveld.
Laat het duidelijk zijn dat hier ook een belangrijke taak is weggelegd voor buurtwerking, feesten, stadsontwikkeling , en een maatschappij die inzet op het stimuleren van sociale activiteiten.
Naar Caroline Pauwels : Verlichting als levenskunst.
Gezondheid en dure geneeskunde.
De Wereldgezondheidsorganisatie gezondheid omschrijft gezondheid als een fysisch, mentaal en sociaal welzijn in afwezigheid van ziekte of handicap.
Deze omschrijving van gezondheid ontstond na de tweede wereldoorlog en werkt eigenlijk heel medicaliserend (geneeskundige consumptie in de hand werkend) : alles moet behandeld worden (medicatie , ingrepen ….) om de afwezigheid van ziekte te bereiken.
Gezondheid kan ook anders gezien worden :
Het is het vermogen om je aan te passen en je eigen beslissingen door te voeren ondanks alle sociale en emotionele uitgagingen die het leven meebrengt.
Hier ligt de nadruk meer op de veerkracht en de mogelijkheid van de patiënt om zelf te bepalen wat belangrijk voor hem is. Hier wordt beroep gedaan op persoonlijke veerkracht.
In tegendeel met de visie van artsen vinden patiënten zingeving en sociale participatie wel belangrijk voor een gezond leven en dus niet alleen maar hun lichamelijke toestand.
Genezing komt er ook vlugger als er zingeving drijfveren en motivatie aanwezig zijns. Daarom is het belangrijk te weten wat mensen echt willen .Waar wordt je echt blij van ? Wat is je diepste motivatie? Eenmaal we dit weten, kunnen we daarin een kracht tot genezing vinden. Mensen die opstaan met een ideaal, zingeving en die zich meer in een groep opgenomen voelen kunnen tegenslagen beter aan, genezen vlugger.
Een geneeskunde die denkt dat er voor elke kwaal , elk slecht functioneren, elke pijn een medicament ,een techniek of een operatie bestaat is niet alleen onbetaalbaar, maar is ook vaak ontoereikend en laat de patiënt teveel aan zijn lot over. Denken we maar aan alle patiënten met lichamelijk onverklaarde klachten.
Wat maakt het leven de moeite? Wat geeft het leven zin? Een vraag om even de schouders bij op te halen of om dan zonder veel overtuiging of argumenten te besluiten dat we goed bezig zijn, of waren .
Wat leren we uit de filosofie ? Heeft Levinas hier niet een goed antwoord gevonden ? De kleine goedheid . Deze goedheid doet een beroep op ons gevoel van ‘compagnon de route’, respect voor de medemens en zijn manier van aanpakken, ons welzijn wordt groter als we elkaar ten dienste staan. .
Het kleine goede doet geen beroep op spontane opwellingen maar op solidariteitsbegrip, onbaatzuchtigheid: opdat de mens geen slachtoffer meer zou zijn van de mens. Begrippen die ver weg staan van schraapzucht en woordenkramerij. Geen grootste projecten dus, maar kleine dingen, een beetje hulp, soms attenties die het verschil maken en die voor onszelf en voor de ander het bestaan draaglijker en mooier maken.